Dlaczego koń ziewa? Czyli wszystko o wrzodach.

Wrzody żołądka u koni to częste zjawisko u niemal wszystkich grup użytkowanych koni:
wyścigowych, sportowych, rekreacyjnych a nawet źrebiąt. Mówimy potocznie wrzody żołądka, jednak tak naprawdę mamy tutaj do czynienia z EGUS – Equine Gastric Ulcer Syndrome (zespół wrzodów żołądka).

Owrzodzenie żołądka dotyczy niemalże 90% koni wyścigowych, a niewiele osób i zawodników zdaje sobie sprawę, że konie sportowe (około 80%) rekreacyjne (około 60%) , źrebięta (20%) również znajdują się grupie wysokiego ryzyka.

Wrzody żołądka to bolesne owrzodzenie na ścianach żołądka i błony śluzowej. Rany mogą znajdować się zarówno w gruczołowej, jak i bezgruczołowej części żołądka.

Objawy

Każdy właściciel konia wyłapuje nawet pozornie drobną zmianę w zachowaniu czy wyglądzie swojego wierzchowca. Bez trudu zauważy objawy bólu żołądka, jednak należy pamiętać, że we wczesnym stopniu choroby bóle czy objawy mogą być niezauważalne, dlatego ważne jest wykonywanie regularnych badań, tym bardziej jeżeli wiesz, że twój koń narażony jest na któryś z powyżej wymienionych czynników:

• brak apetytu, niedojadanie paszy,
• wzmożone ziewanie może być oznaką dolegliwości ze strony układu pokarmowego, czasem jest to jedyny objaw wrzodów lub też próbą uwolnienia od bólu
• bolesne, nawracające kolki,
• niechęć do jazdy “na przód”, spadek energii i chęci do pracy,
• zła kondycja włosia, matowa sierść,
• częste, nawracające biegunki,
• podgryzanie przy podciąganiu popręgu,
• nerwowość przy dotykaniu/czyszczeniu w okolicy brzucha,
• apatia,
• spadek masy,
• problemy podczas oddawania moczu,
• Reakcja Flehmena (częste wywijanie górnej wargi/jako oznaka bólu),
• łykanie,
• zmiana w ilości pobieranej wody (może się zwiększyć lub zmniejszyć),
• częste leżenie,
• zgrzytanie zębami.

Przyczyny

Udomowienie konia i pozbawienie go jego naturalnego środowiska spowodowało że stał się podatniejszy na występowanie poniższych czynników:

• stres (zarówno ten wywołany wyjazdami na zawody i transportem, jak i zmianą otoczenia/pory roku czy wynikający z niewłaściwego treningu),
• ograniczanie paszy objętościowej,
• niewłaściwa dieta (dieta uboga we włókno, zbyt mała ilość paszy objętościowej, za duża ilość cukru w diecie, zbyt duże posiłki zjadane w krótkim czasie),
• ograniczony dostęp do wody,
• niektóre leki (zazwyczaj leki przeciwzapalne, fenylbutazon),
• zamknięcie w boksie,
• zbyt duże przerwy pomiędzy posiłkami,
• kontuzja i ból z nią związany,
• grupa wysokiego ryzyka (czynniki genetyczne).

Aby jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie czy nasz koń cierpi z powodu choroby wrzodowej konieczne jest wykonanie gastroskopii. Samo badanie trwa około 20-30 minut. Jednak przygotowanie do niego jest znacznie bardzie wymagające.

• Kilkunastogodzinny  brak dostępu do paszy objętościowej i treściwej (o dokładnym czasie trwania głodówki decyduje lekarz weterynarii przeprowadzający badanie).
• Sześciogodzinny brak dostępu do wody. Istotne jest dokładne zakręcenie poidła i usunięcie z niego resztek wody.
•  Boks bez ściółki. Usuwamy z boksu ściółkę, którą koń mógłby zjeść. Głodne konie zjadają również trociny, nie można więc liczyć na to, że koń, który generalnie nie gustuje w tego rodzaju przekąskach, nie spożyje ich w trakcie głodówki. Zjedzenie trocin i ich nagromadzenie w układzie pokarmowym oprócz utrudnienia badania, może także stanowić zagrożenie dla zdrowia konia, tym bardziej należy zwrócić uwagę na odpowiednio wyczyszczony boks. Warto również upewnić się, że boks bez ściółki nie jest śliski i będzie bezpieczny dla konia. Dobrze sprawdzają się boksy wyłożone specjalnymi matami antypoślizgowymi.
• Kaganiec. Pomocny w przypadkach kiedy całkowite usunięcie ściółki z boksu nie jest możliwe (np. niebezpiecznie śliska podłoga). Powinien być obowiązkowym elementem przygotowania do badania gastroskopowego ze względu na ograniczenie możliwości zjedzenia własnych odchodów, które również utrudniają ocenę stanu żołądka. Kaganiec musi być poprawnie założony i dobrze przypięty, ze względu na to, że niektóre konie świetnie radzą sobie z jego ściąganiem.
  Dodatkowo warto zwrócić uwagę na to, żeby siatki z sianem w sąsiednich boksach zawieszać od strony, która nie ma kontaktu z lokum pacjenta przegotowywanego do badania. Zdarzają się również przypadki, w których inne konie próbują „dokarmić” kolegę podając mu siano przez kraty, obserwacja jest więc wskazana.

Leczenie

Na skuteczne uporanie się z EGUS składają się zarówno odpowiednia dieta i opieka nad zwierzęciem, ale także wprowadzenie odpowiednich środków, które pozytywnie wpłyną na stan jego zdrowia. Mogą być to zarówno zioła lecznicze, jak i farmaceutyki. Tylko zadbanie o obie kwestie pozwoli skutecznie zażegnać problem wrzodów żołądka u koni. Leczenie przeprowadzone w odpowiedni sposób sprawi, że koń będzie w stanie wrócić do pełni sił

Zioła

Zioła na wrzody u koni, które się najlepiej sprawdzą, powinny mieć działanie przeciwzapalne. Istnieje kilka gatunków roślin charakteryzujących się takimi właściwościami, są to przede wszystkim: lukrecja gładka, nagietek, rokitnik, ostropest i wierzba biała. Oprócz właściwości pozytywnie wpływających na stany zapalne zioła te posiadają działanie: przeciwbólowe, uspokajające, ułatwiające gojenie się śluzówki żołądka, a także oczyszczające. Korzeń lukrecji gładkiej jest w czołówce ziół o działaniu przeciwwrzodowym, ponieważ zapobiega ich powstawaniu, a także hamuje ich rozwój. Działa także powlekająco i hamuje wydzielanie soku żołądkowego.

Leki

Leki na wrzody u koni będą niezbędne do zastosowania w sytuacji, gdy owrzodzenia są aktywne. Należy pamiętać jednak, że leki powinny być stosowane jedynie okresowo. Często stosowaną kuracją farmakologiczną jest zastosowanie pochodnej benzimidazolu – omeprazolu. Środek ten pomaga w ograniczeniu wydzielania się kwasu żołądkowego, a także działa regenerująco, wspierając tym samym gojenie się ścian żołądka. Inny popularny środek to Ulsoothe Gel .Omega Equine’s Ulsoothe Gel w prosty i naturalny sposób wspiera zdrowie żołądka i układu pokarmowego.

Należy jednak pamiętać że żadne leki ani zioła nie pomogą, jeśli sami w odpowiedni sposób nie zadbamy o zdrowie naszego wierzchowca. Najlepszym sposobem zapobiegania wrzodom żołądka jest zapewnienie koniowi namiastki stylu życia konia wolno żyjącego, czyli umożliwienie stałego dostępu do paszy objętościowej, częste karmienie małymi porcjami paszy po to, by stymulować produkcję śliny, która jest najlepszym naturalnym środkiem zobojętniającym kwasy żołądkowe, a ponadto często podawać małe porcje pasz treściwych zawierających mało skrobi i dużo włókna.